Generieke werkafspraak GAR stoffenlijst
Vaststellingsdatum: 20 oktober 2021 - Status: definitief
Voorliggende generieke werkafspraak betreft de ontbrekende (nieuwe en historische) stoffen die niet zijn opgenomen in de catalogus van het registratieobject Grondwatersamenstellingsonderzoek (GAR).
Beknopte samenvatting werkafspraak
De doorlooptijd voor de juridische vaststellingsprocedure voor een nieuwe versie van de catalogus van de standaard, inclusief publieke consultatie, duurt minstens 6 maanden. Met de snelle ontwikkeling in nieuwe stoffen (parameters) is een eenvoudig proces nodig voor uitbreiding van de GAR parameterlijst. Om aan de aanleverplicht te voldoen is er behoefte aan een sneller alternatief dan de duur van de juridische vaststellingsprocedure van een nieuwe catalogus. Door uitbreiding van de GAR-parameterlijst[1] via een werkafspraak is aanleveren aan de BRO mogelijk. Daarbij wordt een beheerritme van een kwartaal of half jaar aangehouden totdat er een nieuwe catalogus komt. Het beheerritme is afhankelijk van de urgentie aanwas van bijgekomen stoffen en/of mutaties.
Voor het uitbreiden van GAR met aanvullende stoffen wordt de parameterlijst Grondwaterkwaliteit van de Aquo standaard als bron gebruikt. Deze wordt beheerd door het Informatiehuis Water (IHW). De te volgen stappen zijn als volgt:
- Door IHW: De ontbrekende- en nieuwe stoffen op de Aquo parameterlijst Grondwaterkwaliteit aan te vullen, waarna deze op de Aquo website worden gepubliceerd;
- Vervolgens wordt deze parameterlijst Grondwaterkwaliteit handmatig opgewerkt door het BRO team standaardisatie voor opname in de BRO: Deze lijst wordt gebruikt om het overzicht te genereren van de toegevoegde stoffen, voorzien van juiste ID, aquocode, CASnummer, omschrijving, eenheid en hoedanigheid én van mutaties in attributen van reeds aanwezige stoffen. Deze opgewaardeerde lijst wordt door BRO standaardisatie geleverd in een xml bestand voor team LV-BRO;
- Team LV-BRO kan op basis van de xml de aanvullingen in de waardelijst verwerken.
- Zodra de LV-BRO de nieuwe lijst in productie zet wordt in de BRO productomgeving een HTML link opgenomen met een verwijzing naar de nieuwe uitgebreide parameter-lijst. Deze HTML pagina is te beschouwen als bijlage van deze werkafspraak.
Deze werkafspraak voor het uitbreiden van de waardelijst van de GAR parameterlijst heeft betrekking op:
- de stoffen die door het IHW per 14 september 2021 zijn toegevoegd (uitbreidingen); en de
- twee mutaties voor de parameters jopamidol en metaldehyde, waarvan de CAS-nummer zijn veranderd conform de nationale IM-metingen standaard. De gewijzigde CAS-nummers zijn vooral belangrijk voor dataleveranciers en softwareleveranciers. Zij baseren hun software op IM metingen, in de BRO foutieve CAS-nummers handhaven zou bij hen tot problemen leiden. De foutieve CAS-nummers kunnen zonder impact aangepast worden aangezien er op dit moment nog geen enkele GAR (dus ook niet met deze CAS-nummers) aan de BRO geleverd is.
Indien er nieuwe stoffen bijkomen na publicatie door IHW van de Aquo parameterlijst grondwaterkwaliteit (14-9-2021, versie 2.2.0), dan dient de bronhouder de op deze werkafspraak aansluitende Generieke procesafspraak GAR stoffenlijst te volgen.
Aandachtspunt voor eindgebruiker:
Om verschillende grondwatersamenstellingsonderzoeken met elkaar te kunnen vergelijken is de eenheid door de basisregistratie ondergrond voorgeschreven. Alleen een veelvoud of een deel van de voorgeschreven eenheid kan voorkomen. Wanneer bijvoorbeeld µg/l in de parameterlijst staat is mg/l ook toegestaan als dit beter aansluit bij de hoogte van de gemeten waarde. Het prefix, het voorvoegsel van de eenheid, mag dus worden aangepast ten opzichte van wat is gedefinieerd in de parameterlijst. Hierbij wordt ook verwezen naar paragraaf 3.4.2 van catalogus GAR (https://docs.geostandaarden.nl/bro/gar/#identificatie-parameters).
Hoe de werkafspraak voor uitvoering tot stand kwam
Er is een wijzigingsverzoek via de BRO-Servicedesk ingediend door de vertegenwoordiger van het Provinciale platform Meetnetbeheerders voor uitbreiding van de GAR stoffenlijst parameterlijst 2020-2025 met ontbrekende stoffen.
- In een Algemeen Overleg (AO) BRO break-out sessie (11-1-2021) werd het wijzigingsverzoek besproken hoe dit eenvoudig kon worden opgepakt.
- Een generiek beheerproces met de bedoeling van een doorlopende open werkafspraak werd opgesteld: ‘Procedure voor vaststelling nieuwe versies BRO-standaarden’ om wijzigingen en/of aanpassingen in extern beheerde waardelijsten mogelijk te maken als uitzondering. Juridisch gezien is het namelijk niet mogelijk om vanuit de BRO-catalogi een verwijzing op te nemen naar extern beheerde codelijsten (bijvoorbeeld de AQUO codelijst).
- De Procedure is in AO overleg (8-2-2021) besproken en als nuttig bevonden. Essentie was om het updaten van waardelijsten eenvoudiger te maken buiten de bijbehorende juridische procedure.
- Besproken in feature team en team Bouw. Het uitwerken (van de delta’s (verschillen)) voor de GAR parameterlijst (CAS-nummer en eenheden) van IHW is gecompliceerd.
- Vooronderzoek is constructief besproken met indiener voor gepaste oplossing voor uitbreiding parameterlijst. De uitwerking hiervan is gepresenteerd aan de stakeholders in de DBG GW van 10 augustus 2021. Door bijval van TNO Geomodelling tijden deze DBG wordt de uitbreiding van parameters voor de Provincies en T meegenomen
- Tevens is gekozen voor een pragmatische oplossing van twee mutaties die ondertussen hebben plaatsvonden. Voor de parameters jopamidol en metaldehyde zijn van CAS-nummer gewijzigd conform de internationale IM-metingen standaard:
- Bij ID 4110 is voor metaldehyde het CASnummer nu: 108-62-3 (voorheen was dat 9002-91-9; per 28-11-2019 moet nu zijn 108-62-3);
- Bij ID 4043 is voor jopamidol het CASnummer nu: 60166-93-0 (voorheen was dat 62883-00-5; per 6-12-2018 historisch geldig CASnummer nu 60166-93-0).
- Tijdens de uitvoer vielen nog enkele zaken op:
- Het CAS nummer van parameter acetamiprid had tussen het maken van de catalogus en het opstellen van de werkafspraak even verschillende CAS nummer bij IHW (160430-64-8 en 135410-20-7). In de laatst gepubliceerde lijst van het IHW staat voor acetamiprid het CAS nummer 135410-20-7.
- De schrijfwijze van de omschrijving jopanoïnezuur (ID 4044) heeft trema’s op de letter i.
Generieke procesafspraak GAR stoffenlijst
Aansluitend op de uitbreiding van de GAR stoffenlijst[2] via een generieke werkafspraak voor het registratieobject Grondwatersamenstellingsonderzoek is een eenvoudige beschrijving nodig van het verwerkingsproces dat wordt doorlopen bij de behoefte tot opname van nieuwe stoffen. Stoffenlijsten zijn namelijk niet statisch en blijven eeuwig uitbreiden. De procesafspraak geeft aan hoe te handelen wanneer het wenselijk is nieuwe stoffen in de BRO te krijgen.
De processtappen zijn als volgt:
- Als randvoorwaarde voor de GAR parameterlijst geldt dat iedere stof op die lijst een ChemischeStof/Object Code moet hebben. Dat betekent dat desbetreffende stof op de Aquo-domeintabel “Parameter” moet staan.
- Wanneer dat nog niet het geval is, is het noodzakelijk dat desbetreffende bronhouder een formeel RFC (wijzigingsverzoek) indient bij IHW (Informatiehuis Water) om de betreffende stof(fen) in het Aquo-domeintabel “Parameters” te krijgen. Dit is een proces (IHW met afstemming SIKB e.d.) waar de BRO geen invloed op heeft.
- Vervolgens moet betreffend bestuursorgaan met IHW gaan afstemmen (opdracht geven of via een wijzigingsverzoek) dat desbetreffende stoffen op een nieuwe versie van de Aquo parameterlijst Grondwater(kwaliteit) komt te staan (die als pdf wordt gepubliceerd door IHW).
- Voor het BRO proces is het wenselijk dat ook het CAB (Change Advisory Board), via de BRO-Servicedesk, op de hoogte wordt gebracht van het wijzigingsverzoek (uitzetten van nieuwe (pakketten van) stoffen) van bronhouder aan IHW. De BRO-organisatie kan dan anticiperen op de te nemen processtappen voor de Landelijke Voorziening van de BRO en die inplannen.
- Pas als de stoffen op de IHW site als pdf en xslx zijn gepubliceerd, kan de BRO-organisatie (Team Standaardisatie) de deltalijst (verschillenlijst met nieuw op te nemen stoffen) maken en die aanbieden aan Bouw (Team Landelijke voorziening BRO/ Bronhouderportaal (LVBRO/BHP)) in afgesproken vorm en bestandsformaat. Het CAB zal verzoeken voor toevoeging van stoffen pas behandelen als IHW lijst gepubliceerd is.
- Na akkoord van het bouwteam van de BRO organisatie; is deze aan zet om de waardelijsten aan te vullen in de BRO.
- Vanuit de werkafspraak is de vaste procesgang om met regelmaat de waardelijsten bij te werken in de BRO en als volgt ingeregeld:
- Elk kwartaal of elk half jaar (afhankelijk van urgentie);
- De uitbreiding van de parameters worden uiteindelijk ook formeel vastgesteld in de GAR gegevensinhoud catalogus conform de doorlooptijden in de notitie ‘Procedure voor vaststelling nieuwe versies BRO-standaarden’;
- Voor de formele vaststelling kan al volgens werkafspraak gewerkt worden met nieuwe parameters. In een html pagina worden de uitgebreide van parameters steeds bijgehouden.
Aandachtspunt:
Milieu hygiënische stoffen zijn feitelijk buiten scope[3]. Ze zijn nu wel toegevoegd aan de GAR parameterlijst.
[1] De GAR parameterlijst is de lijst met stoffen en andere eigenschappen die in een grondwatersamenstellingsonderzoek bepaald worden. De samenstelling is opgebouwd uit de volgende onderdelen:
- ID: Het ID van de parameter zoals uitgegeven door het SIKB. Dit is een persistent, identificerend volgnummer binnen de referentielijst. Voor nieuwe stoffen kan een nieuwe aquocode met een nieuw ID worden aangevraagd.
- Aquocode: De Aquocode van de laboratoriumparameter. De aquocode is een codering voor een stof die afgeleid is van de naam van de stof. Voor nieuwe stoffen kan een nieuwe aquocode worden aangevraagd waarbij ook een nieuw ID wordt aangemaakt.
- CASnummer: Het Chemical Abstracts Service nummer van de laboratoriumparameter. Alleen chemische parameters hebben een CAS-nummer. Een Chemical Abstracts Service nummer is uniek voor elke parameter. Voor bv somparameters ontbreekt het CAS-nummer.
- Omschrijving: De volledige naam van de parameter.
- Eenheid: De eenheid waarin de parameter geregistreerd moet worden. Het prefix, het voorvoegsel van de eenheid, mag worden aangepast als dit beter aansluit bij de hoogte van de gemeten waarde. Wanneer bijvoorbeeld ug/l in de parameterlijst staat, is mg/l ook toegestaan.
- Hoedanigheid: De afgesproken hoedanigheid waarin de parameter wordt gerapporteerd. De hoedanigheid is een nadere duiding van de eenheid, behorend bij een meetwaarde, bijvoorbeeld ten opzichte van 25 graden Celcius. De hoedanigheid kan ook de fractie van de parameter aangeven waarop de meetwaarde betrekking heeft, bijvoorbeeld de opgeloste fractie (bijv. na filtratie): nf. Bij stiksfofverbindingen wordt bijvoorbeeld aangegeven dat de waarde wordt uitgedrukt in stikstof in opgeloste fractie (Nnf).
[2] De GAR Parameterlijst is een ‘uitbreidbare waardelijst’, die verwijst naar beheerde Aquo parameterlijst door:
- SIKB (Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer) en IHW (Informatiehuis Water).
- De ID's worden beheerd door SIKB en het Informatiehuis Water (IHW). In de basisregistratie ondergrond (BRO) is het ID, samen met de Aquocode, het CASnummer (indien van toepassing), een omschrijving, de eenheid en de hoedanigheid opgenomen in de Parameterlijst.
[3] Milieu hygiënische stoffen veroorzaken verontreiniging van de bodem en het grondwater. Milieukwaliteitsinformatie is voorlopig niet opgenomen in de BRO. Milieu hygiënisch onderzoek valt daarom niet onder het grondwatersamenstellingsonderzoek, dat per 1 januari 2021 in werking is getreden.